Houvastloos
Wat waarneemt en opmerkt, is stil.
Het dringt zich niet op, het trekt zich niet terug.
Het laat alles komen, en het laat ook alles weer gaan.
Je kunt het niet vasthouden, je kunt het niet verliezen.
Wie stil genoeg kijkt, merkt: het is altijd hier.
Het twijfelt niet, want het kent geen keuze.
Er is alleen maar dit – zonder naam, zonder vorm.
Benoemen is overbodig als je het gewoon laat zijn.
Alledaags verlicht zijn
Hoe is dat eigenlijk als je altijd alles alleen maar als bewustzijn ervaart en ook niets anders ziet dan dat?
Wel, dat is nu al precies jouw huidige situatie. Op dit moment kijkt bewustzijn naar bewustzijn. Wat je ook maar ziet, waar je ook maar naar kijkt – het is een verschijnsel in bewustzijn en het wordt opgemerkt door bewustzijn. Dat is wat je bent, dat is wat er is. En als je dat eenmaal ziet, dan zie je het ook altijd.
Het is net als kleuren zien; die zijn er altijd en overal, maar over het algemeen besteed je er niet veel aandacht meer aan – opmerken dat alles een kleur heeft is op een gegeven moment vanzelfsprekend geworden.
De aard van Gewaarzijn
Gewaarzijn is de stille onveranderlijke achtergrond waarin alle veranderingen van het bewustzijn worden opgemerkt. Het is moeiteloos altijd aanwezig, maar het kan niet worden gekend omdat je het bent. Het is geen ervaring, maar datgene wat elke ervaring opmerkt. Het is altijd al het geval, zelfs voordat het gerealiseerd wordt.
In het Engels worden hiervoor de termen awareness en consciousness gebruikt. Wel is het zo dat deze begrippen niet bij iedereen dezelfde betekenis hebben, dus het is een goed idee om eerst te kijken hoe in elk boek, artikel of interview die termen gebruikt worden.
Alles is Dat
Er is alleen maar de Tao. Alles is bewustzijn. Er is niets anders dan Spirit. Alles is Dat.
Maar dat betekent niet dat jij en de wereld een illusie zijn.
Er is leven na verlichting
Ontwaken maakt een einde aan ieder zoeken – want wat hier is hoeft niet gezocht te worden. Maar het is daarom nog niet het einde van iedere ontwikkeling of verandering, want leven en manifestatie gaan wel gewoon door. En ook vergissingen en misstappen blijven daarom mogelijk. Zoeken is na het ontwaken overbodig geworden omdat het altijd aanwezige er nooit niet is. Zoeken impliceert een ontbreken van iets, en één aspect van verlichting is nu juist de constante ervaring dat er nooit iets mist, dat alles volledig en compleet is zoals het zich manifesteert.
Je bewust zijn van bewustzijn
Het klinkt zo bedrieglijk simpel dat veel mensen al op voorhand niet bereid zijn om het experiment uit te voeren. Ze kunnen of willen niet geloven dat de sleutel tot bevrijding zo eenvoudig is en zullen dus heel andere strategieën uit blijven proberen.
Maar toch; je bewust zijn van bewustzijn is de opening naar vrijheid en geluk. Door steeds opnieuw helder waar te nemen dat je je bewust bent kun je dit op den duur continu maken totdat het als vanzelfsprekend voortdurend aanwezig is.
Ontwaken, verlichting en bevrijding
Laten we een onderscheid maken tussen ontwaken, verlichting en bevrijding. Ontwaken is de gebeurtenis waarbij “Het” duidelijk werd. Soms is dat een duidelijk Aha- moment, andere keren is dat een heel geleidelijk optrekken van de mist. Verlichting is de ontdekking van dat wat altijd al het geval was: er is alleen maar het Bewustzijn waarin alle ervaringen plaatsvinden, en er is geen gevoeld verschil meer tussen wat ervaren wordt en de ervaringen zelf. Jij bent wat is. Bevrijding wordt pas mogelijk door een langdurig verwijlen in niets anders dan de open staat van direct verlicht ervaren, zodat er op een gegeven moment geen mogelijkheid meer is om nog terug te keren naar het ikgevoel: volledig opgelost.
Opvattingen en misverstanden over verlichting
Over verlichting bestaan heel wat misvattingen. Sommigen zijn zo absurd dat ze hier niet eens besproken worden, maar ook zonder dat we weerleggen dat je na verlichting alles weet omdat bewustzijn overal is houden we nog een lange lijst met ideeën over die niet overeen stemmen met de realiteit.
Natuurlijk kun je van te voren wel proberen om je een voorstelling te maken over hoe verlichting zal zijn, maar toch is de kans groot dat je een aantal verassingen staan te wachten als het daadwerkelijk zo ver is. Ervaring verschilt eigenlijk altijd van verwachting. Soms is dat verschil heel groot, soms niet.
Persoonlijk en onpersoonlijk
Leren om ontspannen te kijken naar je gevoelens en gedachten kan een belangrijke stap zijn om meer gelijkmoedigheid en innerlijke rust te gaan ervaren. De kunst om vanuit een positie van getuige zijn of naar je innerlijk leven te kijken is een goede manier om tot meer helderheid te komen. Door niet steeds automatisch met je gedachten en emoties mee te gaan zet je de eerste stappen in ervaren dat de jij die de wereld ziet zelf ook gezien wordt. Het is de overgang van een persoonlijk centrum naar niet-persoonlijk oordeelloos waarnemen.
Verlichting is alleen zijn
Verlichting is altijd één zijn. Verlichting is de ontdekking dat er alleen maar één is.
Niet: de ontdekking dat alles met elkaar is verbonden.
Verlichting is geen nieuwe eigenschap van de persoon
Ontwaken is de ontdekking van nonduaal bewustzijn als de altijd al aanwezige eigen natuur van zelf en wereld. Het is een gebeurtenis in tijd die een persoon kan meemaken; toen, daar, gebeurde het. Eerst was je niet verlicht, en daarna wel. Eerst zag je het niet, maar na de gebeurtenis van het ontwaken werd alles duidelijk.
Dat lijkt misschien duidelijk, maar omdat soms wordt gezegd dat verlichting geen ervaring is wil ik hier toch onderscheid maken tussen twee verschillende zaken. De realisatie van nonduaal bewustzijn leidt niet tot de afwezigheid van ervaring. Nondualiteit maakt geen einde aan dualiteit, maar overstijgt het.
Verlichting is herkenning
Verlichting is het feestje van Eén. Het is de herkenning van je oorspronkelijke natuur als open helderheid. Het is zien wat vooraf gaat aan elke gedachte of ervaring, wat op ieder moment daarin volledig aanwezig is en wat overblijft als alles weer is opgelost. Het is moeiteloos opmerken wat zich voordoet. Het is zijn als een spiegel die alles zonder voorkeur, commentaar, vasthouden of loslaten opmerkt.
Vertrouwen
Verlichting gaat samen met een diep vertrouwen. Dat vertrouwen is niet gebaseerd op iets weten dat voor anderen verborgen zou zijn; integendeel, het is veeleer gebaseerd op weten dat niet-weten fundamenteel is en altijd deel uitmaakt van de situatie waarin we ons bevinden. Dit niet-weten is niet verlammend en het belemmert niet om te handelen, maar het relativeert wel het koesteren van en geloof in eigen meningen, overtuigingen en oordelen. Het enige wat je echt zeker weet is iets heel eenvoudigs. “Dit is”. Dat is de zekerheid. Het is zoals het is, het gaat zoals het gaat. Eenvoudiger kan het haast niet.
Zichzelf verlichtend, zichzelf bevrijdend.
De kenmerken van het gewaar zijn – dat wat weet heeft van datgene wat we op elk moment ervaren – kunnen met een aantal begrippen aangeduid worden. Ze zijn bedoeld als pointers: het geeft aan in welke richting je ongeveer zou moeten kijken. Om er iets over te zeggen moet je al snel dualistische taal gebruiken, maar dat is niet meer dan een hulpmiddel om dingen duidelijk te maken. De werkelijke transformatie vindt pas plaats als je dit actief zelf direct ervaart; er over lezen en nadenken is niet meer dan een begin. Er door verbijsterd zijn is dan bijna onvermijdelijk – het is alsof je als kind voor het eerst achter de poppenkast mag kijken en je plotseling realiseert dat alles wat je zag eigenlijk heel anders is dan je eerst dacht.
Een imaginaire wereld van concepten en abstracties
Alles is goed. Echt niet!
Het was niet de eerste keer: De lerares vertelde dat er vanuit het verlichte perspectief geen probleem is – alles is goed zoals het is – en iemand in de zaal stak zijn hand op en vroeg: “maar wat als u uw been verliest door een ongeluk – is dat ook goed dan?” Ze moest lachen. “Iedere keer als ik zeg dat alles goed is, is er wel iemand die iets extreems noemt en vraagt of dat ook okay is. Ze vragen nooit; “maar wat als u verkouden bent?” Het zijn altijd de meest vreselijke dingen die ze verzinnen”.