Introductie tot Dzogchen
Dzogchen komt oorspronkelijk uit Tibet en bevat zowel een groot aantal leringen als een meditatiepraktijk die gericht is op het bereiken of realiseren van verlichting. Hier, en elders op deze site, probeer ik de (meestal vertaalde) teksten toegankelijker te maken door zo min mogelijk technische termen te gebruiken.
Dzogchen beoefening in het alledaagse leven
door Dilgo Khyentse Rinpoche
De alledaagse praktijk van Dzogchen is simpelweg het ontwikkelen van een volkomen zorgenvrije acceptatie, een openheid, zonder enige begrenzing, naar alle situaties.
De vergelijking met een spiegel
En als voorbeeld, van deze leegte wordt gezegd dat het net is als de fundamentele puurheid en helderheid van een spiegel. Een meester zou de leerling een spiegel kunnen laten zien en uitleggen dat de spiegel zelf niet oordeelt of de reflecties die er in verschijnen mooi of lelijk zijn; de spiegel wordt niet veranderd door welke reflectie dan ook die er in verschijnt, noch wordt zijn vermogen om te kunnen weerspiegelen daardoor ooit aangetast. Dan wordt uitgelegd dat de lege natuur van het bewustzijn net is als de natuur van een spiegel, puur, helder, en doorschijnend. Wat er ook maar verschijnt, de lege essentie van het bewustzijn kan nooit worden verloren, beschadigd of bezoedeld.
De vijf principes van realisatie en bevrijding
Het eerste principe is bewust worden van onze gedachten en de aard van het denken. Door de positie in te nemen van alleen maar waarnemer zijn van gedachten en beelden die komen en gaan ontdekken we dat alle gedachten hetzelfde zijn: het zijn tijdelijke verschijningen die net als wolken aan de hemel komen en gaan. Maak de ene gedachte niet belangrijker dan de andere. Als we geen aandacht schenken aan welke gedachte dan ook maar in de rol van waarnemer blijven, lijkt de ruimte van het bewustzijn meer open te worden en eisen de gedachten minder aandacht op. We ontdekken dat alle gedachten zonder substantie of belang zijn. We zouden kunnen zeggen dat onze gedachten net zoals wolken “leeg” zijn: verschijnselen zonder enige kern of wezen.
Eenvoudige Dzogchen meditatie instructie
De realisatie van onze oorspronkelijke natuur kan in alle mensen in alle tijden en plaatsen opkomen, al zijn er maar weinigen die hierin volledig gevestigd en gestabiliseerd zijn. Het is van geen enkele traditie of cultuur het eigendom, noch is het buiten het bereik van welk levend wezen dan ook, waar dan ook, want deze realisatie is de onthulling van Dat, het Hart en de Natuur van alle wezens en van het gehele gemanifesteerde bestaan.
De spiegel – advies over aanwezigheid en bewustzijn
Een beoefenaar van Dzogchen moet een uiterst precieze aanwezigheid en bewustzijn ontwikkelen. Zolang men de eigen geest (1) niet werkelijk kent en beheerst, blijven alle verklaringen over realiteit slechts inkt op papier of voer voor intellectuele discussies, zonder enig werkelijk begrip van de betekenis. In de Dzogchen-tantra Kun-byed rgyal-po staat: “De geest creëert zowel Samsara als Nirwana, dus men moet deze Koning, die alles schept, leren kennen!”
De cyclus van dag en nacht in de Dzogchen beoefening
Inleiding
Dit is een verkorte vorm van de instructies die binnen Dzogchen gegeven worden aan de serieuze beoefenaar van meditatie. Doel is om te stabiliseren in heldere aanwezigheid – eerst door te zitten, daarna gedurende alle activiteiten van de dag en daarna, indien mogelijk, ook gedurende de slaap. Het laat zien dat het mogelijk is om spirituele groei continu te maken.
Het doet denken aan een dialoog uit het boek “I am that” met Nisargadatta – een vertaling daarvan tref je aan onder deze tekst, om inzicht te geven hoe de realisatie van het Absolute er uit kan zien. Je kunt ook de tekst van Ken Wilber lezen: Eén smaak, die ook een beschrijving bevat van ononderbroken bewust aanwezig zijn tijdens het dromen en in de diepe, droomloze slaap.
Instructies voor het staren naar de hemel (sky-gazing)
Als je geïnteresseerd bent in het hebben van een directe ervaring van het verlichte bewustzijn dat “rigpa” wordt genoemd is hier een methode die gemakkelijk te begrijpen en toe te passen is. Het is een belangrijke oefening in Dzogchen.
De praktijk van het staren naar de hemel: Zit rechtop op een stoel of kussen en kijk naar de hemel met een ongehinderd uitzicht, liefst op een wolkeloos moment, zodat je naar de blauwe hemel kijkt. Het effect van deze oefening wordt nog sterker als je op je rug boven op een berg ligt. Als je zit, zorg dat je met je rug naar de zon toe zit. Kijk enigszins omhoog, met de ogen op een punt gericht en zonder te bewegen, en staar dan rechtstreeks in de ruimte.
Longchenpa - de kostbare schat van de zuivere geest in de natuurlijke staat
Pure aanwezigheid heeft geen breedte of diepte,
geen hoog of laag
en deze onbegrensde onbepaaldheid
sluit ieder soort referentiepunt uit;
Longchenpa - De kostbare schat van de zuivere geest, canto 12
Vertaling 1:
Bij afwezigheid van een objectief veld, is alles gelijk,
Geen waarneembaar referentiepunt, geen object en geen orde, kan bestaan;
De grond stort in, het pad stort in en het doel stort in,
En gedachten van goed of slecht, afwijking en vergissing, zijn ondenkbaar;
Longchenpa – meditatie op de betekenis van de juiste zienswijze
In deze tekst, het elfde hoofdstuk van de Shingta Chenpo, legt Longchenpa (1308 -1363) gedetailleerd uit op welke wijze mensen van hoge, gemiddelde en lagere begaafdheid dienen te mediteren.
Longchenpa - alles is al vrij.
Aangezien alle verschijnselen tijdloos vrij zijn
is er niets dat gedaan zou moeten worden om ze
opnieuw te bevrijden door realisatie
Jullie gelukkigen!
Dus verblijf hier, jullie gelukkigen
Laat los en wees gelukkig in de natuurlijke staat
Een lied van vreugde
Alle verschijningen zijn onmetelijke openheid,
Gelukzalig en volledig vrij.
Met een vrije, gelukkige geest
zing ik dit lied van vreugde.
Eén smaak
Er is maar één Staat, waarin verschillende staten ontstaan. Er is maar één Smaak, waardoor verschillende smaken stromen. Maar één Smaak zelf komt noch gaat; het is voorbij beweging en stilte, commotie en rust, beweging of rust. Kijk naar de uiteinden van de wereld, je zult maar één Smaak vinden. Laat je gedachten afdwalen naar de rand van het universum, je zult maar één Smaak vinden. Laat je bewustzijn zich uitbreiden tot in het oneindige, je zult nog steeds maar één Smaak vinden.
Heilzame woorden voor de geest
Deze tekst is een contemplatieve en poëtische reflectie op de essentie van spirituele beoefening en innerlijke transformatie. Het richt zich op de fundamenten van het pad naar bevrijding, waarbij mededogen, wijsheid en morele discipline centraal staan.
Elke strofe benadrukt een cruciaal inzicht dat uitnodigt tot zelfreflectie en toewijding aan een authentieke spirituele weg. Er wordt gesteld dat ware bevrijding niet alleen een intellectueel begrip is, maar een proces van innerlijke transformatie dat leidt tot een getemde en serene geest.
De tekst is daarmee zowel een gids als een inspiratiebron voor iedereen die zich serieus wil verdiepen in spirituele groei.
Het laatste testament van Garab Dorje
Dit korte geschrift is een terma, een tekst die door de auteur verstopt is om als de tijd rijp is gevonden te worden. Het is bijzonder rijk aan beelden om de verschillende manieren waarop de verschijnselen bevrijd worden aan te duiden. Door historisch-kritische wetenschappers wordt de authenticiteit ervan in twijfel getrokken. Onderstaande vertaling is niet integraal.
Proloog
Rigpa, de staat van onmiddellijk intrinsiek gewaarzijn, is ongeschapen en bestaat uit en op zichzelf. Haar zijnswijze is die van de essentie, dat is de oorspronkelijke basis. Overal waar dit gewaarzijn oprijst in antwoord op externe, veelvoudige verschijnselen, is het ononderbroken en ongehinderd. Alles, al de verschijnselen die verschijnen en die bestaan, rijzen spontaan zelf-volmaakt op in het veld van de dharmakaya. Alle verschijnselen die zich daarin manifesteren worden direct na hun oprijzen bevrijd als gevolg van de aanwezigheid van je eigen staat van onmiddellijk gewaarworden.
Alle verlichte staten, die bestaan uit non-dualistische kennis, dat wil zeggen oorspronkelijk gewaarzijn, die aanwezig zijn in de harten van al de Boeddha's, zijn omvat in deze ene, unieke staat van onmiddellijk intrinsiek gewaarzijn die aangetroffen wordt in elk individueel levend wezen.
Een introductie tot Eén Smaak - Alan Chapman
Sinds mijn verlichting zo’n 17 maanden geleden is er een zich ontvouwend proces geweest waarin sprake was van een natuurlijk afnemen van al die neigingen voortkomend uit onwetendheid (al die gewoontes en reacties die gebaseerd zijn op een inaccurate visie van zelf en realiteit, ontwikkeld voor het ontwaken), en een bewust gevecht met die elementen van mijn visie, gedrag en deelname aan het sociale verkeer die nooit zouden veranderen zonder de toepassing van inzicht en inspanning.
De grootste natuurlijke verschuiving is de geleidelijke realisatie geweest dat de volheid of heelheid van onze fundamentele natuur niet meer is dan één kant van de medaille, terwijl de andere kant de creatieve of evolutionaire drang is die voortkomt uit oneindige super overvloed: de impuls om voorwaarts te bewegen.
Padmasambhava – zelfbevrijding door zien met zuiver gewaarzijn
Zelfbevrijding door zien met zuiver gewaarzijn is een terma, een geschrift dat na lange tijd verstopt te zijn geweest weer wordt terug gevonden. Deze tekst wordt toegeschreven aan Padmasambhava (8e eeuw).
4.
Hoe wonderlijk! Het is de enkelvoudige geest die heel samsara en nirvana omvat. Alhoewel zijn inherente aard vanaf het allereerste begin bestaan heeft, hebben jullie hem niet herkend. Alhoewel zijn helderheid en aanwezigheid ononderbroken is geweest, hebben jullie zijn gezicht nog niet ontmoet. Alhoewel zijn oprijzen nergens belemmerd werd, hebben jullie hem nog steeds niet begrepen. De bedoeling van deze directe introductie is daarom jullie tot zelfherkenning te brengen.
De vlucht van de Garoeda
De verlichte zwerver Tsogdrug Rangdrol (1841-1922) is vooral bekend om zijn De vlucht van de Garoeda. De ondertiteling luidt: Het lied van de zienswijze van het doorsnijden naar het heldere licht van de Grote Volmaaktheid, met het vermogen snel de paden en stadia te doorlopen. De tekst is een lied, gecomponeerd ten behoeve van het onderricht aan zijn leerlingen. Het is een zeer toegankelijke inleiding in Dzogchen, waarin veel aandacht wordt besteed aan het onderzoeken van de geest.
Tsultrim Lodru: dertig oprechte adviezen voor de spirituele praktijk
Vanuit de oneindige hemel van ongerept bewustzijn, de totaliteit van ervaring, en de grote wolken van aspiraties en gebeden stromen warme stralen van compassie en elixer naar beneden, waardoor de drie vormen (1) in de geesten van de leerlingen tot rijping komen. Ik buig voor u, mijn leraar, mijn beschermer, de hoogste onder de Drie Juwelen (2).
Met sterkere aspiraties was ik misschien wel aan de traditionele meditatie oefeningen begonnen, maar ik leverde geen inspanning en nu ga ik het schemerduister van een leven zonder betekenis in. Ik had wel de intentie om de oude meesters te gaan volgen, maar ik heb het opgegeven en zie dat ook bij anderen gebeuren. Vandaar deze schets van 30 oprechte adviezen; mogelijk roepen ze nog wat vastberadenheid in mij op.
Visualisatie van een gigantisch lichaam
Dit is een visualisatie oefening waarbij je je eerst een gigantisch lichaam voorstelt waar je vervolgens in gedachten door heen gaat reizen. Deze oefeningen kunnen op den duur een diepe – direct lichamelijk gevoelde – ervaring van ruimte en vrijheid geven, en zijn daarom misschien wel veel krachtiger dan het mentaal eigen maken van ideeën. Wie een maand lang deze oefeningen doet kan een compleet andere lichaamservaring krijgen – veel opener, veel lichter.
De oefeningen komen uit het boek “Ruimte, Tijd en Kennis” van Tarthang Tulku, hoofdstuk twee: Het lichaam en de menselijke belichaming.