Eén smaak

Er is maar één Staat, waarin verschillende staten ontstaan. Er is maar één Smaak, waardoor verschillende smaken stromen. Maar één Smaak zelf komt noch gaat; het is voorbij beweging en stilte, commotie en rust, beweging of rust. Kijk naar de uiteinden van de wereld, je zult maar één Smaak vinden. Laat je gedachten afdwalen naar de rand van het universum, je zult maar één Smaak vinden. Laat je bewustzijn zich uitbreiden tot in het oneindige, je zult nog steeds maar één Smaak vinden.
Dus waar is deze verbazingwekkende één smaak? Nou, wie leest deze pagina? Wie kijkt er door die ogen? Wie hoort met die oren? Wie ziet deze wereld op dit moment? Die ziener, die alomtegenwoordige getuige, die je eigen onmiddellijke zelf is, staat op de rand van de non-duale openbaring in dit en elk moment. Rust als je eigen zelf; rust als het heldere zien van deze pagina, deze kamer, deze wereld; rust als de uitgestrekte pure leegte waarin de hele wereld ontstaat... en kijk dan of die wereld niet één is met dat zelf. Want in dit moment van eenvoudig rusten als de Getuige, merk op dat het gevoel van de Getuige en het gevoel van de wereld één en hetzelfde gevoel zijn ("Toen ik de bel hoorde rinkelen, was er geen ik en geen bel, alleen het rinkelen"). In het eenvoudige Gevoel van Zijn, ben jij de Wereld.
Kijk! Het is gewoon dit.
En zodra je Eén Smaak proeft, hoe vluchtig in het begin ook, zal een geheel nieuwe motivatie opkomen uit de diepten van je eigen wezen en een constante atmosfeer worden die al je impulsen ademen, en die atmosfeer is mededogen. Zodra je Eén Smaak proeft, en de fundamentele problemen van het bestaan ziet verdampen in de brandende zon van vanzelfsprekendheid, zul je nooit meer dezelfde persoon zijn, diep in je hart. En je zult willen - uiteindelijk, diepgaand en vooral - dat anderen ook verlost mogen worden van de last van hun slaapwandelende dromen, verlost van de kwelling van het afzonderlijke zelf, verlost van de inherente marteling genaamd tijd en de gruwelijke tragedie genaamd ruimte.
Het maakt niet uit dat mindere motivaties je pad zullen achtervolgen, het maakt niet uit dat woede en afgunst, schaamte en medelijden, trots en vooroordeel je er dagelijks aan zullen herinneren hoeveel meer je altijd kunt groeien: stil, en stil, onder dit alles, eromheen, boven dit alles, zal de hartslag van mededogen weerklinken. Een constante wolk van zorg zal op al je parades regenen. En je zult worden gedreven, in de beste zin van het woord, door deze meedogenloze taakmeester, maar alleen omdat jij, eonen geleden, een geheime belofte hebt gedaan om deze motivatie je te laten regeren totdat alle zielen zijn bevrijd in de oceaan van oneindigheid.
![]()
Dit constante bewustzijn door alle toestanden heen – waken, dromen en slapen – treedt meestal op na vele jaren van mediteren; in mijn geval ongeveer vijfentwintig jaar. De tekenen zijn heel eenvoudig: je bent bewust tijdens de wakende toestand, en dan, als je in slaap valt en begint te dromen, blijf je je nog steeds bewust van het dromen. Dit is vergelijkbaar met lucide dromen, maar met een klein verschil: meestal begin je bij lucide dromen de droom te manipuleren – je kiest ervoor om te dromen van seksorgieën of heerlijk eten of over bergen vliegen of wat dan ook. Maar met constant getuige-bewustzijn is er geen verlangen om iets te veranderen dat opkomt: je bent er gewoon en onschuldig getuige van. Het is een keuzeloos bewustzijn, een spiegelachtig bewustzijn, dat op gelijke en onpartijdige wijze weerspiegelt wat er ook opkomt.
Dus je blijft bewust tijdens de droomstaat, je bent er getuige van, je verandert het niet (hoewel je dat wel kunt als je wilt; meestal wil je dat niet). Dan, als je in een diepe, droomloze slaap gaat, blijf je nog steeds bewust, maar nu ben je je alleen nog maar bewust van een enorme pure leegte, zonder enige inhoud. Maar "bewust zijn van" is niet helemaal juist, omdat er hier geen dualiteit is. Het is meer alsof er gewoon puur bewustzijn zelf is, zonder kwaliteiten of inhoud of subjecten of objecten, een enorme pure leegte die niet "niets" is, maar nog steeds niet te kwalificeren is.
Dan, als je uit de diepe slaapstaat komt, zie je de geest en de droomstaat opkomen en vorm aannemen. Dat wil zeggen, uit causale leegte ontstaat de subtiele geest (dromen, beelden, symbolen, concepten, visioenen, vormen), en je bent getuige van deze opkomst. De droomtoestand duurt een tijdje voort, en dan, als je wakker begint te worden, kun je het hele grove rijk, het fysieke rijk zien - je lichaam, het bed, de kamer, het fysieke universum, de natuur - rechtstreeks uit de subtiele geestestoestand ontstaan.
Met andere woorden, je hebt zojuist een tour gemaakt door de Grote Keten van het Zijn - grof lichaam naar subtiele geest naar causale geest - in zowel zijn opgaande als neergaande bewegingen (evolutie en involutie). Als je in slaap valt, ga je van grof lichaam (waken) naar subtiele geest (dromen) naar causale leegte (diepe slaap) - dat is evolutie of opstijging - en dan, als je ontwaakt, ga je omlaag van causaal naar subtiel naar grof - dat is involutie of afdaling. (De werkelijke volgorde van toestanden kan variëren, maar de hele cyclus is over het algemeen aanwezig.)
Iedereen beweegt zich elke vierentwintig uur door deze cyclus. Maar met constant bewustzijn of ononderbroken getuige zijn, blijf je je bewust tijdens al deze veranderingen van toestand, zelfs in diepe droomloze slaap. Omdat het ego voornamelijk in de grove staat bestaat, met een paar restanten in de subtiele, dan verbreek je de greep van het ego zodra je je identificeert met constant bewustzijn - of dat wat in alle drie de staten bestaat - omdat het nauwelijks bestaat in de subtiele en helemaal niet bestaat in causale leegte (of in de diepe slaaptoestand, wat een type leegte is).
Je stopt met je te identificeren met het ego, en je identificeert je met puur vormloos bewustzijn als zodanig, wat kleurloos, ruimteloos, tijdloos, vormloos is - pure heldere leegte. Je identificeert je met niets in het bijzonder, en daarom kun je absoluut alles omarmen dat ontstaat. Als je uit het ego bent gegaan, ben je één met het Al. Je hebt nog steeds volledige toegang tot het ego in de waaktoestand, maar je bent niet langer alleen dat. Integendeel, het allerdiepste deel van jou is één met de hele Kosmos in al zijn stralende glorie. Je bent eenvoudigweg alles wat moment na moment ontstaat.
Je ziet de lucht niet, je bent de lucht. Je raakt de aarde niet aan, je bent de aarde. Je hoort de regen niet, je bent de regen. Jij en het universum zijn wat mystici “Eén smaak” noemen. Dit is geen poëzie. Dit is een directe realisatie, zo direct als een glas koud water in het gezicht. Zoals een groot Zenmeester zei na zijn verlichting: “Toen ik het geluid van de bel hoorde rinkelen, was er geen bel en geen ik, alleen het rinkelen.” En in dat non-duale rinkelen bevindt zich de hele Kosmos, waar subject en object Eén smaak worden en oneindigheid met plezier zijn geheimen prijsgeeft.
Zoals onderzoekers van Aldous Huxley tot Huston Smith ons eraan hebben herinnerd, is Eén smaak of “kosmisch bewustzijn” – het gevoel van eenheid met de Grond van alle schepping – de diepste kern van de bijna universele consensus van de grote wijsheidstradities van de wereld. Eén smaak is geen hallucinatie, fantasie of product van een verstoorde psyche, maar de directe realisatie en het testament van talloze yogi’s, heiligen en wijzen over de hele wereld. Het is heel eenvoudig, heel duidelijk, heel vanzelfsprekend – concreet, tastbaar, onmiskenbaar.
![]()
Dus de roep van de Nonduale tradities is: Blijf als Leegte, omarm alle Vorm. De bevrijding is in de Leegte, nooit in de Vorm, maar Leegte omarmt alle vormen als een spiegel van al haar objecten. Dus de Vormen blijven opkomen, en, als het geluid van één hand die klapt, ben jij al die Vormen. Jij bent het vertoon. Jij en het universum zijn Eén Smaak. Jouw Oorspronkelijke Gezicht is de zuiverste Leegte, en daarom zie je elke keer dat je in de spiegel kijkt, alleen de hele Kosmos.'
![]()
"... als je eenmaal een sterke glimp van Eén Smaak opvangt, kun je alle motivatie verliezen om die gaten in je psychologische kelder te dichten. Je hebt misschien een diepe en pijnlijke neurose, maar dat kan je niet meer schelen, omdat je je niet meer identificeert met de bodymind. Daar zit een zekere waarheid in. Maar deze houding is niettemin een diepe schending van de bodhisattva-gelofte, de gelofte om Eén Smaak te communiceren aan voelende wezens op een manier die iedereen kan bevrijden. Je bent misschien blij dat je niet aan neurotische troep hoeft te werken, maar iedereen om je heen kan zien dat je een neurotische eikel bent, en daarom, als je aankondigt dat je echt in Eén Smaak bent, zullen ze zich alleen maar herinneren dat ze die staat koste wat kost moeten vermijden."
Ken Wilber