Het ontwaken van de Dalai Lama

"Toen ik ongeveer vijfendertig jaar oud was, dacht ik na over de betekenis van een passage van Tsongkhapa over hoe het 'ik' niet kan worden gevonden binnen of gescheiden van het lichaam-geest-complex en hoe het 'ik' afhankelijk is van zijn bestaan op conceptualiteit.

Hier is de passage: 'De gespikkelde kleur en opgerolde vorm van een opgerold touw zijn vergelijkbaar met die van een slang, en wanneer het touw in een schemerige ruimte wordt waargenomen, komt de gedachte op: "Dit is een slang." Wat betreft het touw, op het moment dat het als een slang wordt gezien, zijn de verzameling en delen van het touw niet eens in het minst een slang. Daarom is die slang alleen maar gecreëerd door conceptualiteit. Op dezelfde manier, wanneer de gedachte 'ik' opkomt in afhankelijkheid van geest en lichaam, is er niets in geest en lichaam - noch de verzameling die een continuüm is van eerdere en latere momenten, noch de verzameling van de delen tegelijk, noch de afzonderlijke delen, noch het continuüm van een van de afzonderlijke delen – is ook maar in het minst het ‘ik’.

Ook is er niet eens het geringste iets dat een andere entiteit is dan geest en lichaam dat kan worden waargenomen als het 'ik'. Bijgevolg wordt het 'ik' alleen gevormd door conceptualiteit in afhankelijkheid van geest en lichaam; het is niet ontstaan door middel van een eigen entiteit.'

Plots was het alsof de bliksem door mijn borst schoot. Ik was zo vol ontzag dat, in de daaropvolgende weken, telkens wanneer ik mensen zag, ze illusies van een tovenaar leken in die zin dat ze inherent leken te bestaan, maar ik wist dat ze dat in werkelijkheid niet waren.

Toen begon ik te begrijpen dat het echt mogelijk is om het proces van het creëren van destructieve emoties te stoppen door niet langer in te stemmen met de manier waarop 'ik' en andere fenomenen lijken te bestaan. Elke ochtend mediteer ik over leegte, en ik herinner me die ervaring om het in de dagelijkse activiteiten te brengen. Alleen al het denken of zeggen 'ik', zoals in 'ik zal zus en zo doen', zal dat gevoel vaak oproepen. Maar toch kan ik geen volledig begrip van leegte claimen."